قدمت صنعت چاپ در ایران به دویست سال پیش در دوره عباس میرزای قاجار می رسد که پس از مامور کردن فردی برای فراگیری این صنعت تجهیزات چاپی وارد تبریز شد و به مرور پیشرفت ها و تحولاتی را تجربه کرد به گونه ای که به یکی از صنایع مهم و قدرتمند در کشور تبدیل شد.

این صنعت تنها در کتاب و مطبوعات حضور ندارد بلکه امروزه به نوعی با زندگی تمام انسان ها گره خورده و تمام امور ما از از کارت شناسایی ملی گرفته تا اسکناس و بسته بندی مواد غذایی و در شکل مدرن آنچه در اینترنت می بینیم همگی حاصل فن و صنعتی به نام چاپ است.

با وجود چنین جایگاه و اهمیتی برای صنعت چاپ اهالی این صنعت با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می کنند که شاید در آینده نزدیک در صورت عدم چاره اندیشی مناسب به انحلال و ورشکستگی کامل آنها بینجامد.

از نظر علم چاپ از دنیا عقب هستیم

مدیر مسئول روزنامه ولایت که خود از چاپخانه داران باسابقه قزوین است در رابطه با وضعیت صنعت چاپ به خبرنگار ایرنا گفت: صنعت چاپ در ایران از نظر فیزیکی از دنیاعقب مانده و صنعتی سرمایه بر است و ماشین آلات این حوزه نیز گران بوده و از خارج از کشور وارد می شوند.

سید عبدالعظیم موسوی افزود: البته این عدم پیشرفت در تجهیزات چاپ را اپراتورهای این صنعت در ایران جبران می کنند و می توان اذعان کرد کاربران این صنعت در کشور با وجود استفاده از صنایع فرسوده و قدیمی چاپ بسیار خلاق تر و پیشرفته تر از کشورهای دیگر هستند.

هیچ مرکز علمی برای آموزش چاپ در کشور نیست

وی ادامه داد: ایران از نظر فن چاپ بسیار پیشرفته است اما علم چاپ در ایران پیشرفت چندانی نداشته و هیچ مرکز علمی برای آموزش چاپ در کشور نداریم و آموزش ها بیشتر سینه به سینه و استاد شاگردی بوده است و ما از علم روز دنیا در حوزه چاپ عقب مانده ایم.

موسوی خاطرنشان کرد: در حال حاضر برای اخذ مجوز چاپخانه، سواد و مدرک علمی ملاک نیست در حالی که 50سال پیش مدیران چاپخانه ها معمولا از فرهیخته ترین و باسوادترین افراد جامعه بودند.

وی با بیان اینکه بسته بندی جزو لایفنک صنعت چاپ به شمار می رود، گفت: در علوم بازرگانی برای صنعت بسته بندی دو وظیفه آگهی و آگاهی را برشمرده اند که متاسفانه در ایران از این نظر نیز دچار ضعف هستیم.

موسوی اظهار داشت: این صنعت با وجود آن که مشتری و سفارش دهنده بسته بندی خوب می خواهد هم کمترین انطباق را با سلیقه مصرف کننده داشته و هم نیاز به سرمایه دارد که این خود بر تولید و صادرات هم تاثیر می گذارد.

این چاپخانه دار با بیان اینکه بخش مهمی از نیازهای صنایع بسته بندی در خارج از کشور تامین می شود،گفت: با وجود آن که از نظر قانون، ورود کالاهای چاپی قابل تولید در کشور ممنوع است اما به خاطر کمبودها و ضعف های چاپ و بسته بندی ایران این امر رعایت نشده و برخوردی هم با آن صورت نمی گیرد.

موسوی خاطرنشان کرد: در صنعت چاپ سه چهارم قیمت محصول چاپی به مواد اولیه و کارگر اختصاص داشته و تنها یک چهارم آن سود ناویژه است که در همین یک چهارم هم ماشین آلات، حق مالکانه ، مجوزها و مالیات قرار دارد.

وی در ادامه به مشکل کمبود کاغذ و گرانی آن نیز اشاره کرد و افزود: کاغذ مورد نیاز ایران به جز درصد ناچیزی از آن کاملا از خارج کشور تامین می شود و طبیعی است که در شرایط اقتصادی حاکم بر فضای کشور تامین این ماده اصلی در صنعت چاپ تا چه حد مشکل و پرهزینه باشد.

موسوی ادامه داد: در صنعت چاپ، کاغذ تقریبا 75 درصد کل قیمت محصول چاپی را شامل می شود و وقتی قیمت آن به سه برابر افزایش یابد و از سوی دیگر نیز فروشنده که قبلا بین سه تا 6ماهه و حتی بیشتر فرصت پرداخت هزینه را به خریدار می داد امروز تنها به ازای پرداخت نقدی کاغذ می فروشد.

موسوی اظهار داشت: اکنون تعداد زیادی از چاپخانه ها خصوصا در تهران به خاطر این مشکلات تعطیل شده اند.

ادغام اتحادیه چاپخانه داران با لوازم التحریر فروشان غیرحرفه ای است

موسوی در ادامه به مسایل محلی صنعت چاپ در قزوین نیز اشاره کرد و گفت: به خاطر برخورد غیرحرفه ای و غیرکارشناسی، سازمان صنعت، معدن و تجارت به منظور افزایش اعضای اتحادیه چاپخانه داران درصدد ادغام آن با اتحادیه لوازم التحریر فروشان است در حالی که صنعت چاپ تخصصی، تولیدی و سرمایه بر است که هیچ تناسبی با لوازم التحریر ندارد.

موسوی گفت: سازمان صنعت و معدن و تجارت می تواند به جای این کار این اتحادیه را با اتحادیه ای همسوتر با نظر کاربرد ازجمله اتحادیه ناشران یا کانون های تبلیغاتی ادغام کند.

وی همچنین با انتقاد از تقلیل و تبدیل اتحادیه استانی چاپخانه داران به شهرستان قزوین گفت :با این اقدام اتحادیه شهرستان های دیگر نمی تواند جزو قزوین باشد و از این ظرفیت به خوبی بهره مند شود.

تمام تجهیزات چاپ وارداتی هستند

رییس اتحادیه چاپخانه داران قزوین نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: متاسفانه تمام محصولات و تجهیزات حوزه چاپ وارداتی است و از این نظر کاملا وابسته به کشورهای خارجی هستیم.

اصغر کریمی با اشاره به افزایش قیمت کاغذ به سه برابر قبل،اظهار داشت: این گرانی در شرایطی است که مراکز دولتی هم که سفارش دهنده کار هستند هزینه کار را نقد پرداخت نمی کنند و همین مسایل چاپخانه ها را در تامین نقدینگی دچار مشکلات زیادی کرده است.

وی، ارزش افزوده را نیز از دیگر مشکلات چاپخانه داران عنوان کرد و گفت: ارزش افزوده کمر چاپخانه ها را آن هم در شرایط اقتصادی فعلی خم کرده و یک ضربه بزرگ بر آنها است.

رییس اتحادیه چاپخانه داران قزوین اظهار داشت: این ارزش افزوده ناعادلانه بوده و موجب شده تا بسیاری از چاپخانه ها در کنار مشکلات ریز و درشت دیگر خود اقدام به تعدیل نیرو و در نهایت تعطیلی فعالیت خود کنند.

کریمی ادامه داد: کاغذ در قانون نظام مالیاتی معاف از مالیات است اما چاپخانه ها هنوز در این زمینه دچار مشکل هستند و نتوانسته ایم این موضوع را به دست اندرکاران بقبولانیم.

کریمی اظهار داشت: در این میان برای کاغذی که چاپخانه ها از تهران خرید می کنند فاکتور ندارد اما سازمان امور مالیاتی درخواست فاکتور از چاپخانه ها می کند در حالی که در هر هیچ نقطه از ایران فاکتور ارایه نمی کنند.

کهنگی و قدیمی بودن تجهیزات چاپ

یک چاپخانه دار قزوینی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ، کهنگی و قدیمی بودن تجهیزات چاپ، کمبود کاغذ و گرانی و عدم ارایه وام های با سود پایین را از جمله مهم ترین مشکلات چاپخانه ها عنوان کرد.

سید قاسم جلیلیان افزود: با واگذاری امور تاسیس، واردات و صادرات محصولات و صدور مجوز های ورود دستگاه ها و ماشین آلات چاپ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به وزارت صنعت، معدن و تجارت و ماندن وظیفه نظارت بر چاپخانه ها در اختیار وزارت ارشاد به نوعی چاپخانه ها با داشتن 2 متولی دچار بلاتکلیفی شده اند.

وی اظهار داشت: با تسهیلات با سود 28 تا30 درصدی چاپخانه ها از عهده کار بر نمی آیند و این موجب شده که بسیاری از چاپخانه ها اقدام به تعطیلی و یا تعدیل نیرو کرده و با کمتر از 30درصد ظرفیت خود فعالیت کنند.

جلیلیان افزود: با تحریم های اقتصادی و نوسانات ارز ورود ماشین آلات چاپ سخت تر از قبل هم شده و رمقی برای چاپخانه ها باقی نمی ماند.

ثبت مشخصات 112چاپخانه در فرهنگ و ارشاد قزوین

معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قزوین نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر 112چاپخانه مجوز فعالیت خود را از این اداره کل گرفته و در حال فعالیت هستند که البته بخشی از آنها به معنای واقعی فعال نیستند.

شهریار پرهیزکاری افزود: در حال حاضر به علت شرایط خاص ناشی از کمبود و گرانی کاغذ شرایط برای چاپخانه ها سخت تر شده و سرمایه گذاری موجود متناسب با سودآوری آن نیست ولی امیدواریم در آینده نزدیک شاهد رونق دوباره و حل مشکلات اساسی این صنعت باشیم.

وی در ادامه از برگزاری جشنواره صنعت چاپ در روز نوزدهم شهریورماه در قزوین خبر داد و گفت: با برگزاری این جشنواره که هشتمین دوره خود را طی می کند از صاحبان سه چاپخانه برتر، 2 پیشکسوت این عرصه و 10 کارگر نمونه چاپخانه های استان تجلیل خواهد شد.

پرهیزکاری ادامه داد: ترویج صنعت چاپ، شناسایی توانمندی های صنعت چاپ استان و معرفی آن از اهداف برگزاری این جشنواره است.