با این همه دریافت مالیات برارزش‎افزوده در شرایط فعلی اقتصادی اما و اگرهای فراوانی را برای جامعه‎ی اقتصادی ایران به همراه داشته است تا جایی که معاون سازمان امور مالیاتی، حل مشکلات اقتصادی را با کمک مالیات بر‎ارزش‎افزوده امری غیرکارشناسی و فراری روبه‎جلو از سوی برخی از دستگاه‎ها دانسته است.

صاحب‎نظران معتقدند که مالیات برارزش‎افزوده دارای سه عیب بزرگ است. ابتدا همه‎ی افراد اعم از فقیر و ثروتمند به یک نسبت برای خرید کالای مورد نظر خویش مالیات می‎پردازند، در مراحل بعد برای کنترل کیفیت کار لازم است سازمان اداری مفصل و پرخرجی به وجود آید تا صحت عملکرد سیستم مالیات برارزش‎افزوده تضمین شود و در نهایت به افزایش تورم کمک می‏کند.

در این میان چاپخانه‏ها و بنگاه‏های کوچک که در زیر فشارهای اقتصادی کمر خم کرده‏اند، دریافت مالیات برارزش‎افزوده را کاری نادرست می‏دانند. آن‎ها وجود سرمایه‎گذاری سنگین در این حوزه را کاری ضررده قلمداد می‎کنند زیرا با کاهش مشتری روبه‎رو شده و هزینه‎‎های سرباری بر گردن تولید تحمیل میشود.

در این میان تنها ناشران توانسته‏اند که از مصوبه‏های قانونی استفاده کنند و از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف شوند.

مدیرعامل چاپخانه‎ی «هادی» به تاریخ تصویب قانون معافیت از مالیات اشاره دارد و می‏گوید: تصمیمات اتخاذ شده در حدود 15 سال پیش توسط روسای مجلس شورای اسلامی ( ناطق نوری و مسجد جامعی) سبب شد تا ناشران به عنوان فعالان عرصه‎ی فرهنگ، شناسایی و در حمایت از آنان معافیت مالیاتی تصویب شود. این واقعه صرفا در بخش نشر روی داد و چاپخانه‎ها از این امر مستثنی نشدند.

مهدی رمضانی ادامه می‏دهد: کشورهای فرانسه و آلمان از جمله‎ی اولین اجراکنندگان  قانون مالیات در میان کشورهای عضو اتحادیه‎ی اروپا بودند. هم اکنون مالیات برارزش‎افزوده به عنوان یک قانون در همه‎ی دنیا پذیرفته و به اجرا گذاشته‌ شده است.

در چنین شرایطی دستگاه مالیاتی دولت‏ها، اولین شریک در تجارت شما تلقی می‎شود که حتی قبل از تقسیم سود بین شرکاء، سهم خود را مطالبه و دریافت می‏کند.

بررسی‏ها نشان می‏دهند مالیات به تولید ناخالص داخلی در برخی از این کشورها تا ۴۵ درصد نیز می‏رسد. در ایران نیز با تغییر مکانیزم محاسبات مالیاتی و تقویت اطلاعات دولت، نرخ بالایی از بودجه‎ی سالانه‎ی کشور به درآمدهای مالیاتی اختصاص پیدا کرده است. برای مثال افزایش22 درصدی درآمد مالیاتی در لایحه‎ی بودجه‎ی ۱۳96 نسبت به سال قبل به چشم می‎خورد و در سال ۱۳97 نیز 35 درصد از درآمد دولت از مالیات خواهد بود.

هیچ ناشری مالیات پرداخت نمی‎کند اما برخی ناشران که در کنار انتشاراتی خود چاپخانه نیز تاسیس کرده‎اند و به کار چاپ می‎پردازند، چاپخانه‎هایشان از پرداخت مالیات معاف نیستند و مالیات اخذشده متعلق به چاپخانه‎ی این دسته از ناشران است.

وی در پاسخ به قانون مالیات برارزش‎افزوده می‏گوید: مالیات بر ارزش افزوده ابتدا به‎صورت پایلوت و آزمایشی به مدت پنج سال پیش‎بینی و اعمال شد پس از آن برای دو سال دیگر در مجلس تصویب و تمدید شد.

چون مالیات یکی از ارکان مهم اداره کشور بوده و در کشورهای توسعه‎یافته نیز نقش اصلی را در تأمین بودجه دولت‎ها ایفا می‎کند، حذف این مهم امکان‎پذیر نخواهد بود.

فعالان اقتصادی می‎دانند که مهم‎ترین و بیشترین درآمد دولت در بین مالیات‎های غیرمستقیم مالیات برارزش‎افزوده است. از آنجایی که مالیات برارزش‎افزوده باعث افزایش سریع درآمد دولت آن هم از طریق غیرعلنی می‎شود بسیار مورد توجه و علاقه‎ی دولت‎ها و بعضی طراحان سیاست‎های اقتصادی قرار دارد. بدین ترتیب برنامه‎ریزی‎های فراوانی برای این نوع درآمدها در دولت وجود دارد.

مالیات‎های ناعادلانه

نحو‎ه‎ی دریافت مالیات نیاز به بازنگری دارد. از سوی دیگر بوروکراسی اداری که در تکمیل فرآیندش قرار دارد سخت و طاقت‎فرسا است.

قانون مالیات برارزش‎افزوده معایب خاص خود را نیز دارد. این مهم با توجه به افت‎وخیزهایی که در سال‎های اخیر در اقتصاد ایران رخ داده است شرایط را برای ادامه‎ی حیات تولیدکنندگان دشوار کرده است. تولیدکننده به‎جای اینکه به دنبال مشغله‎های موجود در تولید باشد مجبور می‎شود تا موضوعاتی جانبی را پیگیری کند و از سوی دیگر تحت فشار تحریم‎ها و مشکلاتی همچون پرداخت تعرفه‎ی گمرک، تهیه‎ی مواد اولیه، بیمه‎ی کارگران و دریافت وام قرار می‎گیرد و دلزدگی و خستگی تنها دستاوردهای پایانی برای یک تولیدکننده هستند.

 در عین حال هزارتوی کاغذ بازی‎های مالیاتی نوعی وقت‎کشی بوده که ضرر فراوانی را بر فعالان این عرصه تحمیل کرده است.

همین روند سبب شده تا بسیاری از تولید کنندگان و صنعتگران دست از تولید برداشته و سرمایه‎های خود را در بانک‏ها و مسیرهای موازی تولید به کار بگیرند

در چنین شرایط اقتصادی، برخی چاپخانه‏داران ترجیح می‏دهند تا سرمایه خود را به خرید کاغذ اختصاص دهند و در زمان مناسب آن را به‎ فروش برسانند چرا که صرفه‎ی اقتصادی قابل‎توجهی را برای آنان در پی ‏دارد. این یک بعد از چالش‎های موجود در صنعت چاپ محسوب می‎شود، از این رو نباید فراموش کرد که اصلاح مسیر اقتصادی ضروری است و چنانچه در دستور کار قرار نگیرد، همه‎ی جامعه آسیب خواهد دید.

نوسانات قیمت ارز در ابتدای سال جاری تاثیر قابل‎توجهی بر تولید گذاشت و زمینه‎ساز مشکلات متعدد برای چاپخانه‎ها شد به نحوی که میزان پرونده‎های مالیاتی افزایش چشم‎گیری داشته و تولیدکنندگان را با بحران مواجه کرده است.

رویکرد خاصی باید در دستور کار قرار بگیرد تا بتوانیم راهی به سمت توسعه در پیش بگیریم، هم‎اکنون افزایش سرسام‎آور هزینه‏های بنگاه‏ها و چاپخانه‎های کوچک که مستقیما تحت‎تاثیر تحولات اقتصادی قرار دارند ادامه‎ی فعالیت تولید را با چالش همراه کرده است. 

بررسی‏ها نشان می‏دهند که تحولات جامعه در مسیر توسعه ادامه دارد و بنگاه‎های کوچک نمی‎توانند در مقابل این تغییرات دوام بیاورند و هیچ راهی جز ادغام در واحدهای بزرگتر ندارند.

ایجاد مجموعه‎های کاری بزرگ علاوه بر بالا بردن کیفیت کالا جلوی ضرردهی‎های متعدد چاپخانه‎های کوچک را نیز می‏گیرد.

فناوری و تکنولوژی هر روز در جهان پدیده‎های نوینی را به جامعه‎ی انسانی تقدیم می‏کند. ورود کتاب‎های قلمی و صدها تکنولوژی به‎روز علاوه بر تغییر ذائقه‎ی مصرف‎کننده‎، بازار را برای حضور واحدهای قدیمی وکوچک مخدوش می‎کند. برای همراهی با این موج توسعه، باید بر آن سوار شد و مسیرهای جدیدی را برای کسب‎وکارهای سودمند فراهم کرد.

از آنجا که نمی‎توان همه‎ی انتظارات خودرا از دولت طلب کرد حرکت در مسیر کارآفرینی با توجه به تکنولوژی‎های جدید امری مهم تلقی شده و حضور پر قدرت بخش خصوصی را طلب می‎کند. صنعت چاپ حوزه‎ای است که می‎تواند علاوه بر ایجاد اشتغال به کاهش رکود و توسعه‎ی فضای کسب‎وکار کمک کند لذا حرکت در مسیر توسعه برای آن امری ضروری محسوب می‎شود.

زمانی یک بنگاه تولیدی می‎تواند در مسیر درست حرکت کند که بسترهای لازم برای تحول فراهم شوند. در این میان می‎توان رموز اصلی کارآفرینی و موفقیت را چه در صنعت چاپ و چه در حرفه‎های دیگر در چند سر فصل هوشمند عمل کردن، استفاده از ابتکار عمل، نحوه‎ی بکارگیری پرسنل و سخت‎کوشی بررسی کرد. / انسیه بغدادی