در واقع "مدیریت رنگ به طور کلی دانشی است که نحوه کار با رنگها در تکنولوژی های مختلف از لحظه تولید تا استفاده در دستگاههای مختلف را کنترل میکند. شما بارها تصویری را اسکن یا عکاسی کردید و هنگام چا پ یا ارائه آن و یا حتی هنگامی که تصویر را در نرم افزاری خاص مانند فتوشاپ باز میکنید مشاهده کردید که رنگها دگرگون شده و چیزی که اسکن شده با چیزی که چاپ شده اختلاف فاحشی دارد. و یا اینکه تصاویری که در نمایشگر دوربین زیبا به نظر می رسید بعد از باز شدن در کامپیوتر بسیار رنگ پریده به نظر می رسد. خیلی وقتها این اشکالات مارا کلافه کرده و یا از ادامه کار منصرف شده ایم. و همیشه این سوال در ذهن ما بوده که چرا رنگها آنطوری که میبینیم نیست ؟

تفکیک رنگ چهار رنگ در چاپ با تکنیک های UCR و  GCR

مقدمه

راه های مختلفی وجود دارد که با ترکیب cmy با  k به رنگ دلخواه برسیم. به عنوان مثال شما می توانید با ترکیب صحیح رنگهای cmy بدون دخالت رنگ k ، خاکستری خنثی بسازید، متناوباً مقداری رنگ سیاه می تواند به ترکیب فوق اضافه شود.

به ندرت اتفاق می افتد تا ما تنها با استفاده از رنگ سیاه (k) همه چیز یک سند را چاپ کنیم. اما متن های سیاه، قسمت هایی که رنگ سیاه تخت دارند و یا حتی سایه ها را می توانیم با رنگ سیاه تک رنگ (مرکب سیاه) چاپ کنیم.

این کار باعث می شود تا با تکنیک هایی آشنا شویم که به نام های GCR & UCR شناخته می شوند. این دو فرایند در کنترل میزان ترکیب cmy و k به طور ویژه ای به باز تولید رنگ های یک تصویر به ما کمک می کنند.

خیلی پیش تر از این به جای رنگ سیاه از 3 رنگ cmy استفاده می شد. اما چرا برای ساختن رنگ خاکستری یا رنگهای تیره از مرکب های رنگی غیر سیاه که بسیار گران تر از مرکب سیاه هستند استفاده کنیم؟

تعریف

GCR (Gray Component Replacement) :

نوعی از تکنیک تفکیک رنگ است که در آن رنگ خاکستری که توسط 3 رنگ سایان، مژنتا و زرد ساخته شده است با رنگ سیاه جایگزین می شود.

درتفکیک رنگ به روش GCR  تمامی رنگ های اصلی و فرعی به همان صورت اولیه که هستند تولید و چاپ خواهد شد اما رنگهای نواحی تیره تر که نمایانگر درصد های مختلفی از رنگ خاکستری هستند و از ترکیب 3 رنگ تولید شده اند با رنگ سیاه تک رنگ جایگزین می شوند.

درصد های مختلف GCR می تواند در رسیدن به نتایج اقتصادی بهتر و کیفیت مطلوب تر کمک کند.

ترام رنگ خاکستری حاصل از 3 رنگ میتواند درصد های مختلفی داشته باشد که به همین نسبت با درصد های مختلفی از رنگ سیاه جایگزین می شود. مثلا هرچه خاکستری 3 رنگ تیره تر باشد ترامهای جایگزین شده توسط رنگ سیاه درشت تر خواهد شد. معمولا از درصد 50 تا 75 درصد GCR استفاده می کنند.

هدف از بکارگیری تکنیک GCR رسیدن به درصد مطلوب رنگ خاکستری، نمایش بهتر جزئیات در مناطق تیره ، بهتر کار کردن ماشین چاپ و همچنین صرفه جویی در مصرف مرکب است.

مزایا: استفاده کمتر از مرکبهای رنگی غیر سیاه و جایگزینی مقدار زیاد با مرکب سیاه، پایداری رنگ در طول فرایند چاپ.

معایب: کاهش قابلیت تنظیم رنگ ها در طول فرایند چاپ

UCR (Under Color Removal):

UCR تکنیکی است که بر اساس آن رنگهای خاکستری و نزدیک به آن (خنثی) که در نواحی سایه توسط 3رنگ تولید شده اند با درصدی از رنگ سیاه متناسب با آن جایگزین شوند. UCR مزایای بسیاری دارد از جمله آن : اقتصادی است،از رنگهای سایان، مژنتا و زرد که گرانتر هستند و ممکن است غیر ضروری به کار روند کمتر استفاده می کند و به همین خاطر از تجمع و انباشتگی مرکب در نواحی تیره جلوگیری میکند که این خود باعث سریعتر خشک شدن کار چاپی می شود.

مزایا : قابلیت تنظیم و کنترل رنگ ها هنگام چاپ

معایب: تغییررنگ در طول فرایند چاپ

مزیتهای استفاده ازتکنیک تفکیک رنگUCR و GCR :

1-  استفاده از مرکب زیاد در ماشین چاپ باعث بروز مشکلات فراوانی می شود. مرکب سیاه باعث کاهش کلی حجم مرکب روی سطح چاپی می شود، که به این ترتیب مشکلات خشک شدن مرکب روی کاغذ نظیر کاغذ روزنامه را مرتفع می سازد.

2-  استفاده از درصد های کم ترکیب رنگ باعث بهتر کار کردن و پایداری ماشین چاپ می شود، چون از درصد های کم مواد مرکب نظیر پیگمنت استفاده می کند که این موجب می شود که تاثیرات کمی بر ماشین چاپ داشته باشند.

3-  مرکب سیاه بسیار ارزان تر از دیگر مرکب های رنگی است.

4-  استفاده از مرکب سیاه در صورت اینکه به مقدار کافی استفاده شود باعث ایجاد حجم مرکب مناسبی در سایه ها می شود.

5-  استفاده از مرکب سیاه باعث تمیز و طبیعی تر بودن رنگ ها و کار چاپی نسبت به رنگ سیاه ترکیبی که از سه رنگ ساخته شده می شود.

نکاتی در مورد تفکیک رنگ به روش UCR و GCR

UCR با کم کردن حجم رنگ مرکب های cmy و جایگزینی این ترکیب با مرکب سیاه در نواحی خاکستری از حدر رفتن مرکب و مشکلات دیگر چاپی جلوگیری می کند. چون حتی اگر برای ساختن رنگ خاکستری مقدار کمی از 3 رنگ استفاده شود این کار باعث انباشتگی مرکب دراین نواحی شده که باعث دیر خشک شدن کار چاپی و مشکلاتی برای ماشین چاپ می شود.(color cast)

مزیت استفاده از UCR این است که ماشین چی یا ناظر چاپ می تواند کنترل بهتری روی قسمت های جزئیات درخاکستری تصویر داشته باشد.

GCR نیز مانند UCR عمل می کند با این تفاوت که فقط در نواحی خاکستری تاثیر نمی گذارد بلکه روی تمام رنگ های تیره تصویر که می تواند ترکیبی از رنگ سیاه را در خود داشته باشد تاثیر می گذارد.

از دیگر مزایای GCR می توان به تصاویر شفاف و واضح تر به دلیل کمتر پخش شدگی مرکب اشاره کرد. به عبارت دیگر کاهش حجم کلی مرکب روی سط کار چاپی از بروز مشکلات رجیستری جلوگیری می کند.

رجیستری در مورد صحیح قرار گرفتن ترامه ها در چاپ چند رنگ صحبت می کند و وقتی یک یا چند رنگ هنگام چاپ به طور درست کنار هم قرار نگیرند باعث نا واضحی تصویر یا متن می شوند.

ممکن است بعضی از چاپچی ها یا ناظرین چاپ UCRرا به GCR ترجیح دهند. همانطورکه قبلا گفته شد این دو تکنیک کمی با هم متفاوتند، چون UCR فقط روی رنگ های خاکستری و هم خانواده آن تاثیر می گذارد اما GCR تاثیری کلی روی رنگهای شبیه خاکستری و رنگهای تیره در تمام سطح تصویر دارد. در گذشته استفاده از UCR هنگام اسکن کردن تصاویر در اسکنر های پر قدرت رول وجود داشت اما امروزه این کار توسط پروفایل خروجی و در نرم افزار انجام می شود.

روش به کارگیری GCR و UCR:

برای تنظیمات UCR و GCR از برنامه فوتوشاپ استفاده می کنیم.

1- بعد از باز کردن برنامه به منوی Edit رفته و پنجره تنظیمات رنگ را باز می کنیم تا کادر محاوره ای آن باز شود. در این کادر تنظیمات زیادی دیده می شود.

Edit > Color setting

2- در قسمت Work  Space در لیست CMYK گزینه Custom CMYK را انتخاب می کنیم تا کادر محاوره ای دیگری مانند (شکل1) باز شود.

3- در بخش رنگ مرکب مدل SWOP(coated) را انتخاب می کنیم. و چاقی ترام به طور استاندارد روی 20% تنظیم خواهد شد.

نکته:SWOP مخصوص کاغذهای روزنامه گلاسه پوشش دار مورد استفاده در صنعت چاپ کشورآمریکا می باشد و فرایند ما بر این اساس توضیح داده خواهد شد.

بخش Separation Option در این کادر محاوره حاوی فرآیند های GCR و UCR است.

برای به کار گیری GCR تنظیمات محتلفی وجود دارد که باید بر اساس محتوای تصویر تنظیم شود. مقادیر از پیش تعیین شدهای از GCR با نام های (Light,Medium,Heavy,Maximum,None) در نرم افزار فوتوشاپ وجود دارد. (شکل 2)

بسته به اینکه کدامیک انتخاب شود، GCR رفتار متفاوتی با محدوده تن رنگ های تیره تصویر خواهد داشت.

مثلا با توجه به تصویر قبل و این تصویر که تنظیم Light با Medium مقایسه می شود. مشاهده می شود که منحنی مربوط به رنگ سیاه در تنظیم Medium  انحنای بیشتری متناسب با محدوده تون رنگ تصویر دارد.

با توجه به مثال و به تجربه در می یابیم که در تصاویر تیره با جزئیات بسیار ازLight و یا شاید بدون GCR و در تصاویر نیمه روشن (Mid-key) بهتر است از Medium و Light استفاده کنیم.

GCR بالا تر به کیفیت تصاویری بهتر کمک می کند که از رنگ های خاکستری بیشتری استفاده کرده اند مانند تصویری از یک شیء به رنگ نقره ای. رنگهای خاکستری روشن که از میزان خیلی کم cmy استفاده کرده اند بیشتر به توازن خاکستری و خنثی تمایل دارند. از این رو شما می توانید با توجه به هرسند مورد نظر خود تنظیمات خاص خود را داشته باشید و پروفایل اختصاصی برای سند خود آماده کنید.

نکته خیلی مهم اینکه نتیجه نهایی زمانی مشخص می شود که کار توسط ماشین چاپ به چاپ برسد و با نمایش در صفحه نمایش و یا حتی نمونه پیش از چاپ نمی توان در مورد خروجی چاپ شده تصمیم درستی گرفت. چون این تکنیکها بر اساس فرایند مرکب چاپ و دستگاه چاپ عمل می کنند. شما فقط میتوانید میزان تغییرات در انباشتگی رنگ مورد نظر را در کانال رنگی تفکیک شده در نرم افزار مورد نظر مثلا در فوتوشاپ در پنجره Chanels مشاهده کنید.

کاربرانی که میخواهند با استفاده از تکنیک های UCR وGCR به حد اکثر نتیجه مطلوب دست پیدا کنند باید از سند مورد نظر خود پروفایل های خروجی مختلفی تهیه کنند و نمونه چاپ تهیه کنند. تا به تجربه کافی دست پیدا کنند. در غیر این صورت تنظیم Light به Medium برای چاپ افست می تواند نتیجه مطلوبی داشته باشد.

توضیح برخی واژه های تکنیک GCR :

Total Ink Limit:

کاهش رنگ توسط تکنیک های UCR و GCR به دو صورت انجام می پذیرد:

در روش اول رنگ ها به طور کلی به صورت درصدی از رنگ که 0 تا 100 است در نظر گرفته می شوند و در روش دوم برای هر رنگ و در واقع همان مرکب درصدی مجزا از 0 تا 100 در نظر گرفته می شود. مثلا در یک کار 4 رنگ که پوشش کامل باشد 400% (CMYK) است.

به عنوان مثال:

برای استانداردSWOP که مختص چاپ مجلات در کشور امریکا به صورت رول است حد اکثر 300% پوشش مرکب داریم.

و برای استانداردSNAP که مختص چاپ روی کاغذ روزنامه است حد اکثر 240% پوشش مرکب.

در نرم افزارهای گرافیکی که قابلیت استفاده از تکنیکهای تولید رنگ سیاه (UCR & GCR) را دارند نظیر فوتوشاپ مقادیر این تکنیک قابل تنظیم است که در بخشی با نام Total Ink Coverage  شناخته می شود.

 معمولا رنگ سیاه اشباع نشده ( استخوانی) در روزنامه استفاده مشود که این نوع رنگ سیاه دارای پوشش دهی بین 70 تا 80 درصد با در نظر گرفتن حد اکثر چاقی ترام مخصوص کاغذ روزنامه است.

UCA:

نرم افزار فوتوشاپ و بعضی از نرم افزار ها که امکان تفکیک رنگ را دارند تنظیماتی با نام UCA که اختصار عبارت (Under Color Adition) است.

این تنظیمات برای جبران غلظت مرکب در نواحی سایه و تیره است. در تصویر 5/7 شما میبینید که من برای افزایش تیرگی در نواحی تیره توسط cmy مقدار UCAرا 50% قرار داده ام.

این تغییر بسیار زیاد را فقط برای مثال انجام داده ام چون چنین تنظیمی خیلی بعید است که استفاده شود.

اگر شما دیدید که رنگ سیاه ناخوشایند و غنی به دست نیاوردید می توانید برای حل این مشکل مقدار کمی UCA اضافه کنید که این کار برای اصلاح خیلی مختصر تصویر نتیجه خوبی به دست می دهد.

اگر تعدادی از تصائیر وجود دارند که سایه های بسیار زیادی دارند و تخت به نظر میرسند مقدار بسیار کمی از UCA می تواند برای بهبود مشکل مناسب باشد.

بررسی مثالی از GCR

تصویر 6/7 به ما تفکیک رنگی را نشان می دهد که با Light (بالا) و Heavy (پایین) ساخته شده اند. سمت چپ هر کدام نوار سیاه رنگ و سمت راست هر کدام نوار cmy قرار دارد و در وسط پنجره تنظیمات دلخواه و سفارشی تفکیک رنگ UCR و GCR قرار دارد. این تصویر منحنی های مربوط به GCR هر کدام را نمایش می دهد. ابتدا Light را مورد بررسی قرار می دهیم. تضیح اینکه پله های سفید به سیاه در کانال رنگ سیاه (سمت چپ) که با خط قرمز مشخص شده فقط چند پله آخر که از سیاه تقریبا تیره و یکدست هستند را نمایش می دهد. و توضیح دیگر اینکه غلظت زمینه پشت تصویر دست که توپ ها را گرفته است از نور سراسری استفاده شده و به این خاطر است که از مرکب cmy زیادی استفاده شده است.

بدین معنی است که از مرکب سیاه بسیار کم استفاده شده و به خاطر همین مقدار کمی از آن با مشکی جایگزین شده است.

حالا هر دو تصویر را با Heavy امتحان کنید. پله های سفید به سیاه (باخط قرمز مشخص شده است) نشان می دهد که در قسمت کانال سیاه غلظت بسیار زیاد است. تفکیک رنگ Heavy باعث میشود تا مقدار زیادی از ترکیبcmy با مقدار زیادی ازk جایگزین شود که باعث افزایش غلظت سیاه می شود.

زمینه تصویر دست همانطور که انتظار میرفت به علت استفاده از Heavy بسیار تیره شده است. این درست برعکس تفکیک رنگ Light است.

توجه کنید که خط قرمز نشانگر تغییرات منحنی رنگ سیاه است که نسبت به حالت قبلی اش چه تغییری کرده است. نتیجه اینکه عملکرد رنگ سیاه تحت تاثیر نوع تفکیک رنگی است که انتخاب می کنیم.

 منابع:

-  کتاب مدیریت رنگ در گرافیک کامپیوتری/نشر غزال1384