به یکی از مهم ترین جنبه های حیات انسان تبدیل شده اند که نبود یکی از این تجهیزات می تواند اختلالاتی گاه غیر قابل جبرانی در روند زندگی به وجود آورد.

چاپ دیجیتال،تکنولوژی نوظهوری در عرصه چاپ بوده و هست که برای بالا بردن کیفیت و کاهش هزینه صنعت چاپ به وجود آمده است و انصافا هم که نقش تاثیرگذاری در این عرصه داشته است.

در این شماره به معرفی هر چه بیشتر این تکنولوژی خواهیم پرداخت و از ویژگی های چاپ دیجیتال برایتان خواهیم گفت.

تاریخچه

با ورود کامپیوتر و به همراه آن پرینترها به ایران چاپ دیجیتال آغاز شد و روند پیشرفت سریعی را به خود گرفت.

در سال ۱۳۸۰ با ورود ماشین های چاپ لارج فرمت تبلیغات محیطی نیز به صورت دیجیتال درآمد و با دادن فایل کامپیوتری تصاویری در ابعاد بسیار بزرگ در کوتاه ترین زمان امکان چاپ به خود گرفت و از همان زمان تبلیغات شهری و محیط رنگ تازه ای پیدا کرد.

در ایران اساتید بزرگی از جمله سعید ایران عقیده،مدیر فعلی انجمن چاپ دیجیتال و مهندس غلامرضا یگانه،مدیر چاپ دیجیتال نقش شایان و علیرضا کهنسال،مدیرچاپ دیجیتال شایان گستر در پیشبرد و تعالی چاپ های محیطی تلاش نموده اند.

چاپ دیجیتال چیست؟

یکی از روش های تبدیل تصاویر دیجیتال به محصولات چاپی است.این روش معمولا شامل چاپ حرفه ای در تیراژهای کم تعداد توسط نشر رومیزی و دیگر منابع دیجیتال است که بوسیله چاپگرهای لارج فرمت و یا چاپگرهای لیزری و جوهرافشان حرفه ای انجام می شود.

چاپ دیجیتال دارای هزینه بیشتری برای چاپ هر صفحه در مقایسه با روش های سنتی مثل چاپ افست است ولی این قیمت بالاتر معمولا با صرفه جویی در هزینه های دیگری که در تهیه پلیت های چاپ انجام می شوند برای تیراژهیا کم تعداد جبران می شود.

این روش امکان چاپ بلافاصله پس از تقاضا در تیراژ محدود را فراهم می آورد و امکان تغییر تصاویر و محتویات صفحه(اطلاعات متغیر) در هر برگ چاپی را در اختیار می گذارد.صرفه جویی در نیروی انسانی و توان رو به گسترش ماشین های چاپ دیجیتال در بالا بردن کیفیت،پایین آمدن هزینه تمام شده هر برگ چاپی و بالا رفتن

تیراژ به این معناست که چاپ دیجیتال در حال رسیدن به نقطه رقابت با چاپ افست و حتی پیشی گرفتن از آن است.

پس به طور کلی می توان گفت که چاپ دیجیتال نوعی چاپ است که در آن بجای بهره گیری از دستگاه ها و ماشین آلات دستی و نیمه اتوماتیک افست از دستگاه ها و ماشین آلات دیجیتال و تمام اتوماتیک استفاده می شود و موجب کاهش بسیار زیاد در زمان چاپ و همچنین بالا رفتن کیفیت چاپ می شود گفتنی است که در روش چاپ دیجیتال کیفیت بدست آمده به مراتب بالاتر از چاپ افست می باشد.

تفاوت های اساسی

روش های چاپ دیگر مانند افست،فلکسو و گراور متفاوت است.

این تفاوت از زمانی آغاز می شود که محمل یا واسطه چاپی در این شیوه حذف شده و تشکیل تصویر برای هر نوبت چاپ،مستقل از نوبت قبلی و بعدی خود انجام می شود.حذف واسطه های چاپی علاوه بر کاهش هزینه و زمان آماده سازی،مفهوم و قابلیت های جدیدی برای چاپ دیجیتال ایجاد می کند که به طور عمده در روش های دیگر موجود نیست.

در چاپ های تیراژ بالا،چاپ عرفی(Conventional) محمل چاپی تولید می شود و کپی های متعددی از آن نمونه و مشابه هم چاپ و برای ایجاد تصاویر مختلف یا تغییرات آن به محمل های چاپی جدید نیاز دارد،لازم به ذکر است که در روش دیجیتال بعد از تهیه فایل چاپی و چاپ آن برای کپی کردن نمونه بعدی،تمام کار نیاز به بازسازی دوباره دارد که به چاپ برسد.پس ایجاد تغییرات در کپی جدید امکان پذیر می باشد.

قابلیت های چاپ دیجیتال با دیدگاه چاپ های عرفی و پرتیراژ متفاوت است که می تواند مکمل این روش ها باشد.

تفاوت اصلی بین چاپ دیجیتال و روش های سنتی چاپ مثل لیتوگرافی و چاپ افست،فلکسوگرافی،گراور،یا لترپرس دراستفاده نکردن از پلیت های چاپ است که در نتیجه مراحل آماده سازی پیش از چاپ سریع تر و ارزان تر هستند.

مرسوم ترین روش ها شامل چاپگرهای جوهرافشان و لیزری هستند که پیگمنت یا تونر را بر روی زمینه های متنوعی همچون کاغذ،کاغذ عکاسی،کانواس یا بوم،چوب،فوم،شیشه،سنگ و… می نشانند.در بیشتر فرآیندهای چاپ دیجیتال جوهر یا تونر همچون روش های سنتی در داخل کاغذ نفوذ نمی کنند بلکه لایه نازکی بر روی سطح تشکیل می دهند و در برخی سیستم ها ممکن است برای تثبیت آنها بر روی زمینه از مواد اضافی و پوششی که توسط فرآیندهای حرارتی یا تابش یووی افزوده می شوند نیز استفاده گردد.

برخی دیگر از این تفاوت ها به شرح زیر است:

۱-    به دلیل حذف مراحل پیش از چاپ شامل لیتوگرافی،فرآیند چاپ دیجیتال کوتاه تر است.

۲-    در چاپ دیجیتال هزینه چاپ به تعداد نسخه های چاپی ارتباطی ندارد و برای هر برگ چاپ شده مقدار ثابتی است.

۳-    در این روش میزان مواد باطله شامل کاغذ و مواد شیمیایی کمتر است چون نیازی به رسیدن به رنگ و یا تنظیمات حین چاپ وجود ندارد.

۴-    چاپ دیجیتال در هر دور چاپ می تواند تصویر و متن متفاوتی را چاپ کند چون در این روش از پلیت استفاده نمی شود.

چرا چاپ دیجیتال؟

در چاپ دیجیتال به دلیل حذف پلیت و چاپ مستقیم از کامپیوتر روی کاغذ و امکان کالیبراسیون دستگاه امکان چاپ در تیراژ محدود حتی یک نسخه با هزینه پایین وجود دارد به همین دلیل این روش چاپ دیجیتال برای مصارفی مثل تهیه نمونه و یا چاپ محصولات کم تعداد و سریع کاربرد زیادی دارد.یک چاپگر دیجیتال برای چاپ میلیون ها برگ ساخته نشده است،بلکه باید بتواند در طول مدت زمان عمرخود نهایتا هزاران برگ چاپ کند-که البته اینکار را خیلی خوب انجام می دهد-بنابراین با توجه به هزینه تمام شده و سرعت کار،چاپ دیجیتال برای چاپ در تیراژ محدود عملیاتی و مقرون به صرفه می باشد.البته از سال ۲۰۱۰ فناوری های نوین در چاپ دیجیتال به کار گرفته شد که با استفاده از تکنولوژی نانو در جوهر و همچنین تغییر سیتم پاشش جوهر،چاپگرهای دیجیتال جوهرافشان توانستند بسیاری محدودیت ها را در زمینه سرعت و هزینه تولید کنار بزنند.

در چاپ دیجیتال با توجه به وجود امکان چاپ در تیراژ محدود شما می توانید هر نسخه از محصول چاپی خود را متفاوت با نسخه قبلی چاپ کنید.به عنوان مثال شما می توانید کارت تبریک های شخصی شده با تصاویر مختلف و یا کارت پرسنلی با طرح های مختلف را در هر دور چاپ کنید.همچنین این قابلیت به شما امکان چاپ اطلاعات متغیر را می دهد.یعنی می توانید در هر نسخه چاپی خود اطلاعات متغیری را چاپ کنید این اطلاعات می تواند شماره سریال و یا نام گیرنده و یا تصویر هر فرد باشد.

قابلیت های خاص چاپ دیجیتال

-چاپ اطلاعات متغیر(Variable Data Printing):چاپ اطلاعات متغیر از بزرگ ترین امکاناتی است که یک جریان کاملا دیجیتال می تواند در اختیار قرار دهد.زمانی که هر صفحه وارد مرحله چاپ می شود یک کامپیوتر به چاپگر می گوید چگونه اطلاعاتی را که به صورت بیت وارد چاپگر شده است خروجی بگیرد.نه کامپیوتر و نه دستگاه چاپ به اینکه بیت ها شبه یکدیگر هستند یا خیر اهمیت نمی دهد.در نتیجه به وسیله یک پایگاه اطلاعات(Data Base) می توان درهر برگ چاپ محتویات متنی و حتی تصویری متفاوت از برگ دیگر به چاپ رساند.به گفته پروفسور فرانک رومانو استاد انستیتوی تکنولوژی روچستر:«چاپ دیجیتال خدمات جنبی می آورد.خدمات جدیدی نظیر پایگاه داده رسانی،ارسال اطلاعات شخصی سازی شده جز ارزش های افزوده هستند و به همین دلایل است که روند رشد فرآیندهای سنتی کند شده و به عکس چاپ دیجیتال رو به پیشرفت است.»

-سفارشی ساختن(Customization): چاپ دیجیتال این امکان را ایجاد می کند که سفارش چاپ مشتری درست براساس نیازها و علایق وی تولید شود.این بدین معناست که به عنوان مثال شما می توانید کتابی را برای فردی طبق سلیقه و با نام و مشخصات وی در صفحه تقدیم، تولید کرده و به او اهدا کنید.

-مدت زمان آماده سازی کوتاه(Short Startup): از آنجا که هیچ تصویر فیزیکی تا بعد از خروج هر صفحه از دستگاه چاپ وجود ندارد،نیاز به آماده سازی نیز وجود نخواهد داشت.به عبارت دیگر آماده سازی در دستگاه دیجیتال زمانی اتفاق می افتد که کامپیوتر یک فایل را برای کپی ارسال می کند زیرا تنها در آن زمان مشخص خواهد شد که دستگاه خروجی،هر پیکسل فایل را در کجایی سطح چاپی به چاپ خواهد رساند.

باقی مراحل به قدم قبلی یعنی آماده سازی فایل و تنظیمات انجام شده روی آن بستگی خواهد داشت.

-کاربرد آسان ماشین های چاپ دیجیتال:در حالی که برای با ماشین افست نیاز به یک اپراتور باتجربه و ماهر است تا بتوانیم کاری با کیفیت به چاپ برسانیم،پای ماشین چاپ دیجیتال،نقش اپراتور چندان تاثیرگذار به نظر نمی رسد.اینکه تصویری را کمی پررنگ تر یا کم رنگ تر چاپ کنیم،ورق های چاپ شده قبلی را با بعدی ها مقایسه کنیم،در روش دیجیتال هیچ کدام بر روی ماشین چاپ انجام نمی شود.بلکه همه این ملاحظات باید در مرحله پیش از چاپ دیجیتال که همان آماده سازی فایل است انجام پذیرد.البته این موضوع چاپ دیجیتال را از تجربه بی نیاز نمی سازد ولی نکته محسوس در این میان آن است که تکنولوژی چاپ دیجیتال،چاپ را از حالت بسیار تخصصی خارج ساخته و مشتری نهایی کار چاپی را بیشتر در امور چاپ دخیل ساخته و به چهره عمومیت بخشیده است.

انواع چاپ دیجیتال براساس ابعاد سطح چاپی

انواع چاپ دیجیتال را می توان از نقطه نظر ابعاد سطح چاپ شونده به سه دسته تقسیم نمود:

۱-چاپ دیجیتال فرمت متوسط(Medium format): حداکثر ابعاد کارهای چاپی A3یعنی ۳۳×۴۸ سانتی متر خواهد بود.چاپ دیجیتال در این ابعاد،به شیوه های لیزری(تونری)،جوهرافشان و نوری قابل انجام است که بخش عمده ای از سفارشات چاپی دیجیتال مانند چاپ کارت ویزیت،بروشور،کاتالوگ،لفاف های بسته بندی،لیبل،عکس،چاپ روی سطوح مختلف و غیره را در بر می گیرد.

۲- چاپ دیجیتال فرمت بزرگ(Large Format): ابعاد چاپ در این دسته از A3تا عرض ۱۵۰ سانتی متر را شامل می شود که مانند چاپ های فرمت متوسط،به شیوه های دیجیتال لیزری(تونری)،جوهرافشان یا نوری انجام می شود.مورد کاربرد این دسته در سفارشاتی مانند پوستر است که تا عرض ۱۵۰ سانتی متر و اغلب برای مصارف فضای داخلی(Indoor) به کار می رود.

۳- چاپ دیجیتال فرمت عریض(Wide Format): ابعاد چاپ در این گروه از عرض ۱۵۰ سانتی متر تا عرض ۵۰۰ سانتی متر را شامل می شود که به دلیل بزرگ بودن ابعاد،این سفارشات بیشتر برای مصارف فضای باز(Outdoor) مورد استفاده قرار می گیرد.همچنین موارد چاپی این دسته در برابر عوامل محیطی مانند نور خورشید و آب مقاوم هستند.

انواع روش های چاپ دیجیتال

شیوه های چاپی که از تکنولوژی دیجیتال بهره می برند بسیار متنوع و در صنایع مختلف گسترده است.اما به طور کلی انواع روش های چاپ دیجیتال براساس نوع و تکنولوژی دیجیتال مورد استفاده در آنها،به گروه های اصلی زیر تقسیم می شوند:

۱-    روش جوهرافشان:در مجموعه روش های چاپ دیجیتال،شیوه جوهرافشان آشناترین و باکیفیت ترین این شیوه ها به شمار می رود.ماشین آلات این شیوه از تنوع بالایی برخوردار بوده و از انواع پرینترهای رومیزی تا ابعاد عریض ۵ متر را شامل می شوند.نحوه کار سیستم جوهرافشان به این صورت است که اطلاعات دیجیتال را توسط مرکب های مایع به طور مستقیم روی کاغذ می نشاند.از آنجا که در این تکنولوژی نیازی به محمل میانی برای انتقال تصاویر نیست و مرکب به طور مستقیم توسط یک هد روی سطح چاپی انتقال می یابد، این روش به عنوان اصیل ترین روش چاپ دیجیتال-تکنولوژی دیجیتال تا آخرین مرحله قبل از انتقال مرکب روی سطح، به کار گرفته شده است-محسوب می شود.نازل رنگ پاش این دستگاه به طور کامل دیجیتالی عمل کرده و تنها از دو فرمان بپاش و نپاش پیروی می کند درنتیجه عوامل تاثیرگذار روی کیفیت چاپی به حداقل خود یعنی،نوع و جنس کاغذ همچنین شرایط اقلیمی موجود کاهش می یابد.به همین جهت است که خروجی چاپ به روش جوهرافشان بیشتر از سایر شیوه های چاپی که عوامل مختلفی روی کیفیت چاپ آنها تاثیرگذار است-مانند محمل چاپی،تعادل آب و مرکب و….-قابل کنترل و نزدیک به استانداردهای مدنظر است.از آنجا که سرعت چاپ در این شیوه پایین است،امکان به کارگیری این شیوه در تیراژهای بالا موجود نیست با این حال تولیدکنندگان دستگاه های دیجیتال آینده درخشانی را برای روش جوهرافشان پیش بینی می کنند.مهم ترین فن آوری های چاپ دیجیتال جوهرافشان،سیستم های پیوسته(Continues tone) و سیستم های جوهرافشان با پاشش مرکب براساس تقاضا(Drop on Demand) است.

۲-    روش الکتروفتوگرافی:در این شیوه از دو نوع مرکب جامد پودری(تونر)یا مایع (شیوه دیجیتال مرکبی) استفاده می شود.

روش تونری:اساس این شیوه از طریق باردار کردن درام چرخانی توسط شعاع نور لیزر،تشکیل تصویر به وسیله مرکب های پودری با نام تونر که قابلیت باردار شدن دارند و ذوب شدن این تونرها روی سطح کاغذ،شکل می گیرد.این مراحل را می تواند در ۵ بخش تصویرنگاری،مرکب زنی،انتقال تونر،تثبیت تونر و پاکسازی درام،خلاصه کرد.

سیستم های تونری قادرند با سرعتی بالاتر از سیستم های جوهرافشان،تصاویری را که از ذوب شدن پودر رنگ روی کاغذ به وجود می آیند ایجاد کنند.اگر چه این روش به اندازه روش جوهرافشان دیجیتالی نشده است و واسطه های متعدد آنالوگ بین مخزن رنگ و سطوح چاپی وجود دارد ولی به واسطه سرعت بالا،مصارف صنعتی پیدا کرده و از کارآمدترین سیستم های چاپ دیجیتال به ویژه در ابعاد متوسط(Medium Format) به شمار می آید.این دستگاه ها در ترکیب با یک اسکنر به عنوان دستگاه های کپی یا لیزری برای عموم شناخته شده اند.

-روش دیجیتال مرکبی:این شیوه که به جای پودر رنگ(تونر) از مرکب های رنگی استفاده می کند،برای کارهای پرتیراژ کاربرد مناسبی دارد.خروجی این دستگاه ها دارای کیفیت بسیار بالایی است ولی پیچیدگی تکنولوژی در این نوع دستگاه ها باعث شده است که از گستردگی سیستم های تونری برخوردار نباشند.این تکنولوژی سال ها،تنها در اختیار کمپانی Indigoقرار داشت پس از آن فعالیت های بسیاری برای گسترش آن صورت گرفت ولی محدودیت اصلی این دستگاه ها قیمت بالای آن و همچنین ابعاد کار چاپی است که ازSRA3بالاتر نرفته است از دیگر مزایای منحصر به فرد این پرینترها می توان به امکان استفاده از رنگ های اسپات(Spot) به صورت کانال های رنگی مجزا و یا چاپ ۶ رنگ HI-FIاشاره کرد.

۳-روش دیجیتال نوری یا پرتوی: از دیگرشیوه های پرکاربرد چاپ دیجیتال،چاپ نوری است.در این روش تصویر موردنظر را از طریق تابش شعاع های نوری روی کاغذهای ویژه و حساس به نور-مشابه کاغذ عکاسی-ایجاد کرده و پس از مرحله ظهور،تثبیت می نمایند.دستگاه های این شیوه که به Photo Labمعروفند در لابراتورهای عکاسی کاربرد فراوان داشته و از کیفیت چاپی بسیار بالایی برخوردارند.در این شیوه سرمایه گذای اولیه-شامل هزینه دستگاه،بالا بوده ولی هزینه چاپ به نسبت کیفیت بسیار خوب آن مناسب است.هم اکنون دستگاه های نوری با کیفیتی در ابعاد بسیار بزرگ ورقی ۱۵۰×۱۵۰ سانتی متر و نیز رول به عرض ۹۰ سانتی متر تولید شده است.از مشکلات اصلی این دستگاه ها دو مرحله ای بودن چاپ و ظهور است که در دستگاه های امروزی به صورت اتوماتیک در داخل دستگاه انجام می شود.داروهای ظهور نیز همانند شیوه های چاپ عکس بسته به میزان مصرف بایستی هر چند یکبار تعویض شود.

۴-روش چاپ(Direct Imaging): به ماشین هایی اطلاق می شود که محمل چاپی در درون آنها ایجاد شده و از جانب شرکت های پرس تک و هایدلبرگ به آنها نام DIنهاده شده است.این ماشین ها در واقع چاپگرهای افستی هستند که سیستم تهیه پلیت در دل آنها جاسازی شده است.سیستم تهیه پلیت در این چاپگرها درست مشابه تهیه پلیت در پیش از چاپ افست به روش دیجیتال(کامپیوتر به پلیت) است.کلیه عملیات چاپ در این دستگاه ها به صورت اتوماتیک انجام شده و تنها از طریق کامپیوتر راهبری می شود اطلاعات ورودی به چاپگر به صورت فایل کامپیوتری است.به دلیل وجود همین واسطه تصویری،استفاده از این روش برای چاپ هایی با تیراژ کم مقرون به صرفه نبوده و برای چاپ تک برگ-برخلاف سایر روش های چاپ دیجیتال-کاملا غیراقتصادی است.در این شیوه همچون روش های قبلی نمی توان از قابلیت های منحصر به فرد چاپ دیجیتال مانند چاپ اطلاعات متغیر استفاده کرد-محمل چاپی ثابتی مانند پلیت برای کل سفارش وجود دارد-در عین حال امکان استفاده از کاغذهای چاپ به روش افست وجود دارد.

۵-روش حرارتی(Thermal): در این شیوه که از کاغذ حساس به حرارت استفاده می شود،حرارت ناشی از لیزر و یا ماتریس های حرارتی با ایجاد فعل و انفعالات شیمیایی بر روی سطح کاغذ حساس،ایجاد رنگ و تصویر می کند.استفاده از این شیوه دردستگاه های کوچک تک رنگ مرسوم است که متداول ترین آنها دستگاه های فکس می باشند.گفتنی است استفاده عمومی از روش حرارتی به دلیل جایگزینی روش های نوین روز به روز رو به کاهش است.

۶-روش تصعید رنگ(Dye-Sublimation): این شیوه که از کیفیت و سرعت مناسبی برخوردار است از درون چاپ حرارتی زاده شده است.در این دستگاه ها مواد رنگی بر روی سلفون هایی قرار دارد که پرتوهای گوناگون مانند لیزر و یا ماتریس های حرارتی،رنگ را از روی نوارهای سلفون بخار کرده و بر روی کاغذ ثبت می کند.کیفیت چاپی مطلوب این شیوه،استفاده از آن را در لابراتورهای عکاسی به منظور چاپ عکس متداول کرده است.ابعاد چاپی به طور معمول کوچک است و اگر چه قیمت های اولیه این دستگاه ها بالا نیست ولی هزینه تمام شده این روش چاپ به دلیل مواد مصرفی-سلفون های رنگی گران قیمت-بالا است.در این روش امکان چاپ روی کاغذهای متنوع وجود داشته و در گذشته از آن برای چاپ پوسترهای تبلیغاتی فضای باز،در تیراژ و ابعاد متوسط استفاده بسیاری شده است.

۷-مارکرهای لیزری: از شیوه های چاپ دیجیتال که بیشترین کاربرد را در صنایع تولیدی محصولات مختلف دارد،دستگاه های مارکر لیزری است.این دستگاه ها به دلیل استفاده کاربردی که برای درج اطلاعات روی خط تولید محصولات،روزبه روز کاربرد بیشتر در صنایع می یابند.در مارکرهای لیزری اشعه لیزر با سوزاندن و حرارت،تصویر را بر روی سطح مورد نظر ایجاد می کند.این دستگاه ها از سرعت بالایی برخوردار بوده و هزینه سرمایه گذاری اولیه بالایی را طلب می کنند.