این روزها بازار زعفران به‌دلیل ورود عده‌ای سودجو که این محصول را به قصد سودجویی می‌خرند و دپو می‌کنند، ‌ملتهب شده است. به‌گفته یک عضو شورای ملی زعفران،‌ این سودجویان نه صادرکننده هستند و نه فروشنده و کشاورز؛ آنها به شیوه‌های مختلف در بازار شایعه می‌کنند که با کمبود محصول مواجه هستیم و بر همین اساس، اوضاع را ملهتب می‌کنند. ایران از مقام شاخصی در تولید زعفران برخوردار است، به‌گفته مسئولان، اگر فراوری زعفران را به‌طورکامل در دستور کار قرار دهیم و از صنعت بسته‌بندی به‌صورت مناسب استفاده کنیم، به‌طور حتم می‌توان به‌عنوان تولید و عرضه‌کننده انحصاری زعفران جهان، ارزش افزوده بالاتری را در بازار جهانی این محصول به خود اختصاص داده و در این راستا اشتغال‌زایی بالایی نیز در کشور ایجاد کنیم.

به گزارش چاپ ونشر به نقل از روزنامه آرمان، زعفران با نام علمی کرکوس ساتیوس Crocus Sativus از خانواده زنبقیان Iridaceae بوده و این گیاه رنگی و گرانبهای چندین ساله، بدون ساقه‌است و پیاز دارد و چون در خاک کویر به عمل می‌آید، به طلای سرخ و یا طلای کویر شهرت یافته‌است. از هر ۱۵۰ گل، یک گرم زعفران و از حدود ۱۴۷‌هزار گل تازه، یک کیلو زعفران خشک به دست می‌آید. 

زعفران به‌علت طعم و رنگ و عطر عالی، کاربردهای فراوانی در تولید فرآورده‌های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد و با توجه به محدودیت کشت و تولید، از فرآورده‌های گران قیمت به شمار می‌رود. ایران با متوسط تولید ۱۰۰تن در سال، در زمینه تولید زعفران مقام اول را دارد. مستندات تاریخی بیانگر این واقعیت است که ایرانیان از روزگاران کهن به زر و زعفران علاقه و توجهی زیاد داشته‌اند، به‌طوری که در جشن‌ها و سرور‌ها و مجالس بزم و نشاط مانند عروسی‌ها و اعیاد، یا استقبال از بزرگان زر و زعفران نثار قدم‌ها می‌کردند. ایران سابقه صادرات ۲۰۰ تن زعفران را در سال دارد. همچنین مصرف سرانه زعفران در ایران یک گرم است و سالیانه ۸۰ تن از زعفران تولیدی کشور در داخل مصرف می‌شود.

سرمایه‌گذاری کاذب در بازار زعفران

بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده، هم‌اکنون قیمت هر کیلوگرم زعفران حداقل چهار‌میلیون و 800 هزارتومان و حداکثر شش‌میلیون تومان است. به گزارش خبرگزاری مهر، عضو شورای ملی زعفران، علی حسینی با بیان اینکه قیمت زعفران در ایام بعد از عید بین ٨00‌هزار تا یک‌میلیون تومان گران شده است، گفت: متاسفانه عده‌ای که به‌دنبال سرمایه‌گذاری کاذب هستند، هر از گاهی به بازار زعفران ورود کرده و بازار این محصول را ملتهب می‌کنند. این افراد نه صادرکننده هستند و نه فروشنده و کشاورز؛ تنها زعفران را به منظور سودجویی می خرند و دپو می‌کنند. سپس این سودجویان به شیوه‌های مختلف در بازار شایعه می‌کنند که با کمبود محصول مواجه هستیم و بر همین اساس، اوضاع را ملتهب می‌کنند. 

صادرات زعفران به 54 کشور جهان

آمار مقدماتی گمرک جمهوری اسلامی ایران از تجارت خارجی پنج‌ماهه نخست سال 96 حاکی از آن است که در این مدت بیش از 68 تن زعفران به‌صورت ساییده شده، پودر در بسته‌بندی‌های ۱۰ تا ۳۰ گرم ، زعفران با بسته‌بندی کمتر از ۱۰ گرم و همچنین زعفران به‌صورت فله به کشور‌های مختلف جهان صادر شده است. براساس صادرات این حجم زعفران به کشور‌های مختلف درآمد 92‌میلیون و 350‌هزار و 930 دلاری نصیب کشور شده است. لازم به ذکر است که ارزش ریالی این حجم صادرات بالغ بر 300‌میلیارد و 182‌میلیون و 612‌هزار و 176 تومان در آمار گمرک به ثبت رسیده است. در این میان زعفران به 54 کشور جهان صادر شده که از جمله آنها می‌توان به امارات متحده عربی، ایالات متحده آمریکا، انگلستان، آلمان، چین، فرانسه، پاکستان، قطر، بحرین، ایتالیا، سنگاپور، ژاپن و فیلیپین اشاره کرد. در بین خریداران زعفران ، امارات متحده عربی با خرید بیش از 19 تن زعفران از ایران به بزرگ‌ترین مشتری این محصول در این مدت تبدیل شده که درآمد 29‌میلیون و 84‌هزار و 867 دلاری را نصیب کشور کرده است. پس از امارات متحده عربی کشور هنگ کنگ با خرید بیش از15 تن زعفران از ایران دومین مشتری این محصول در مدت ذکر شده بوده که درآمد 23‌میلیون و 180‌هزار و 342 دلاری را برای کشور کسب کرده است. 

دراین میان اسپانیا به‌عنوان سومین مشتری، بیش از 14 تن زعفران از ایران خریداری کرده که 15‌میلیون و 204‌هزار و 235 دلار برای کشور درآمد داشته است. براساس آمار گمرک از 68 تن زعفران صادر شده در پنج‌ماهه نخست سال جاری بیش از 46 تن به‌صورت فله صادر شده است که در این بین اسپانیا حدود 14 تن زعفران فله از ایران خریداری کرده است. با این حال غلامرضا میری، نایب‌رئیس شورای ملی زعفران دراوایل سال 96، گفته بود: صادرات فله‌ای نداریم بلکه همه زعفران‌ها در بسته‌بندی و اوزان مشخص شده صادر می‌شود،‌ مثلا زعفران از دو دهم گرم تا 500 گرم بسته‌بندی شده و بیشتر از 500 گرم به بالا اجازه صادرات نداریم. با این تفاسیر اگر ایران فرآوری زعفران را به‌طورکامل در دستور کار قرار دهد و از صنعت بسته‌بندی به‌صورت مناسب استفاده کند به‌طور حتم می‌توان به‌عنوان تولید و عرضه‌کننده انحصاری زعفران جهان، ارزش افزوده بالاتری را در بازار جهانی این محصول به خود اختصاص داد و در این راستا اشتغال‌زایی بالایی داشت، طی آمار منتشر شده صادرات زعفران ایران به 54 کشور صورت گرفته است. همچنین علی حسینی، یک عضو شورای ملی زعفران درباره صادرات زعفران در سال جاری گفته است: به‌نظر می‌رسد روند صادرات به‌دلیل سیاست‌های جدید ارزی دولت مقداری کند شده؛ چراکه صادرکنندگان مقداری سردرگم هستند، باید دید در آینده شرایط به چه صورت پیش خواهد رفت امیدوار هستیم با تثبیت اوضاع، شرایط صادرات نیز بهبود یابد. 

مخاطرات قاچاق برای بازار زعفران

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در محصول زعفران وجود دارد قاچاق پیاز این محصولات راهبردی به دیگر کشورهاست. رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان محصولات کشاورزی در رابطه با قاچاق زعفران،گفت: عده‌ای برای به جیب زدن سود سرشار پیاز گیاه زعفران را، که از گیاهان ملی و منحصر به ایران است؛ به دیگر کشورها قاچاق می‌کنند و ادامه این روند می تواند در آینده انحصار بازار این محصول را از دست ایران خارج کند. به گزارش تسنیم، رضا نوران افزود: در جلسه اتاق بازرگانی اعضای کمیسیون کشاورزی این مساله مطرح و بررسی شده است و نتیجه جلسه در اختیار مسئولان وزارت جهاد کشاورزی قرار می‌گیرد تا برای مقابله با چنین روندی برنامه ریزی کنند. ادامه روند قاچاق پیاز زعفران مخاطرات زیادی برای چرخه گستره اشتغال در تولید، توزیع و صادرات این محصول ایجاد خواهد کرد.

  بسته‌بندی محصول یکی از مشکلاتی است که بارها تولیدکننده و صادرکننده و حتی مشتری از آن گلایه کرده‌اند. بسته‌بندی یکی از الزامات صادرات است. به گزارش اتاق ایران، حمیدرضا محلاتی صادرکننده زعفران، گفت: تا زمانی که فرایند محصولات استراتژیک مثل کشمش، زعفران، خرما و پسته تخصصی نباشد و تحت استراتژی و برنامه تعیین‌شده اتحادیه عمل نکنند، ما نمی‌توانیم در این حوزه بی‌رقیب باشیم و جایگاه خود را حفظ کنیم. باید صادرکننده‌ها به مفاهیم علمی صادرات آشنا باشند و بسته‌بندی یکی از این مفاهیم است. صنعت بسته‌بندی و چاپ در ایران ضعف دارد و این مساله توان رقابتی را از صادرکننده‌های ایرانی در مقابل بسته‌بندی مشابه اسپانیایی گرفته است. ما برند معتبر داریم، اما توان تبلیغات سنگین برای معرفی برند را نداریم؛ این گفته مشترک احتشام و محلاتی دو فعال صادراتی حوزه زعفران است. همچنین احتشام اظهار کرد: تولیدکننده ایرانی توان رقابت با تولیدکننده اسپانیایی را ندارد؛ آنها در سال، حدود یک‌تن تولید دارند، ولی بهره تسهیلاتی که دریافت می‌کنند چهار‌درصد است؛ اما بهره تسهیلات در ایران 16‌درصد است. از سوی دیگر در حوزه معرفی برند نباید تک‌محصولی باشیم. باید روی فرآورده‌های جدید زعفران کارکنیم و به توسعه تنوع محصول توجه کنیم