سال گذشته کمبود کاغذ روزنامه در بازار، تعداد صفحات بسیاری از روزنامه‌ها را تعدیل کرد. کاغذ تحریر هم وضعیتی بهتر از کاغذ روزنامه ندارد. گویا تولید این دو کاغذ در کشور سیر قهقرایی را طی می‌کند و تولیدکنندگان عمده این کالاها همچنان منتظر بسته حمایتی دولت هستند. بخشی از بازار این محصول در اختیار محصولات تولید داخل بود، اما سیاست‌هایی که بیشتر به‌نفع واردات این محصول رقم خورده بود، تولیدکنندگان کاغذ و روزنامه را به سمت تغییر خط تولید هدایت کرد. متأسفانه سال گذشته به‌دلیل آنچه تولیدکنندگان حمایت‌نکردن دولت از تولید کاغذ و روزنامه می‌نامند، تولید این محصولات در کارخانه‌های داخل ایران غیراقتصادی شد، به‌همین‌دلیل کارخانه‌دارها ترجیح دادند به‌جای تداوم روند زیان‌دهی خطوط، تولید خود را تغییر دهند. در سالی که گذشت از سه کارخانه بزرگ کاغذسازی در کشور یکی تعطیل شد و دو کارخانه چوب و کاغذ مازندران و گروه صنعتی پارس، با تولید کاغذ بسته‌بندی به جای کاغذ تحریر و روزنامه، بازار مناسب خارجی برای خود پیدا کردند. شواهد نشان می‌دهد اگر وزارت صنعت، معدن و تجارت برای جبران زیان‌دهی واحدهای تولیدی راهکاری نیندیشد، امسال هم سال خوبی برای مصرف‌کنندگان کاغذ تحریر و روزنامه که عمدتا اهالی قلم هستند، پیش‌رو نخواهد بود. هرچند ابوالفضل روغنی‌گلپایگانی، رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا، می‌گوید با اصلاح نظام تعرفه و تأمین تسهیلات ارزان‌قیمت، باز هم کارخانه‌های داخلی به سمت تولید کاغذ روزنامه حرکت خواهند کرد، اما مصرف‌کنندگان این کالاها در انتظار برنامه‌های عملی دولت برای جلوگیری از کوچ کاغذ تحریر و روزنامه از خطوط تولید ایران هستند.
به گزارش چاپ و نشر به نقل از روزنامهی شرق آمارها نشان می‌دهد تولید کاغذ در ایران در سال 96 نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است. صادرات کاغذ هم گویا بازار پررونقی داشته، اما آن‌طورکه ابوالفضل روغنی‌گلپایگانی، رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا می‌گوید: کاغذ انواع مختلفی دارد که شامل کاغذ تحریر، گلاسه، تیشو، مقوا، روزنامه و... می‌شود. بنابراین حتی اگر تولید یک گروه کاغذ متوقف شود و خط تولید آن را محصول دیگری اشغال کند، در آمارهای کلی وضعیت تولید کاغذ، تغییری رخ نمی‌دهد، اما برای یک مصرف خاص، با کمبود مواجه می‌شویم. دقیقا مشابه چنین اتفاقی برای کاغذ روزنامه و تحریر رخ داده، زیرا تولید این کاغذ در داخل کشور متوقف شده است و کمبود ناشی از این توقف تولید، تأمین این کالا برای نیاز بازار را به‌صورت مقطعی با مشکل مواجه کرده است.
96، سالی بد برای کاغذ تحریر و روزنامه
رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا با اشاره به اینکه 40 درصد بازار در اختیار کاغذ تحریر و روزنامه تولید داخل بود، سال گذشته را سالی بد برای تولید این دو کالا توصیف می‌کند.
او ادامه می‌دهد: سه کارخانه تولید کاغذ تحریر و روزنامه در کشور داریم. شرکت کاغذسازی چوب و کاغذ مازندران، شرکت کاغذسازی پارس و شرکت کاغذسازی تبریز در مازندران، کاغذ تحریر و روزنامه تولید می‌کنند. در ایران 380 هزار تن کاغذ تحریر نیاز داریم که حدود 60 تا 65 درصد نیاز کشور وارد می‌شود. حدود 70 تا 80 هزار تن کاغذ روزنامه هم نیاز داریم و 40 درصد آن توسط کارخانه‌های داخلی تولید می‌شود.
به گفته روغنی، شرکت کاغذسازی تبریز کاملا خط تولید خود را به‌دلیل نداشتن صرفه اقتصادی تعطیل کرده است. شرکت چوب و کاغذ مازندران و پارس نیز خطوط تولید خود را به تولید کاغذ بسته‌بندی اختصاص داده‌اند و با صادراتی که به خارج از کشور داشتند، رکورد صادرات کاغذ بسته‌بندی را شکستند.
او اضافه می‌کند: کاغذهای وارداتی از 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند و برای واردات ارز مبادله‌ای در نظر می‌گیرند. این در حالی است که تولیدکننده داخلی برای تأمین ماده اولیه خود باید 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده بپردازد. البته امسال پیشنهاد شد که مواد اولیه کاغذ هم از مالیات معاف شود.
رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا، سال جاری را هم سال بدی برای کاغذ روزنامه و مقوا توصیف می‌کند و بر این باور است که امکان بازگشتن خطوط تولید کارخانه‌های وطنی به سمت تولید کاغذ تحریر و روزنامه وجود دارد به شرط آنکه دولت یک‌سری امکانات جدید نظیر منابع مالی ارزان‌قیمت و اصلاحات تعرفه‌ای در راستای حمایت از تولیدکننده داخلی را در دستور کار خود قرار دهد.
در انتظار تصمیمات دولت
احمد مقدم، مدیرعامل یکی از گروه‌های صنعتی کاغذ که خط تولید مجموعه تحت مدیریتش را تغییر داده است، از انتظار برای اعلام سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور حمایت از تولید کاغذ تحریر و روزنامه سخن می‌گوید.
به گفته او، درحال‌حاضر برای واردکنندگان کاغذ دلار سه هزارو 800 تومانی در نظر گرفته شده است و اگرچه وزارت صنعت، اقداماتی را برای حمایت از تولید کاغذ تحریر و روزنامه در داخل آغاز کرده است، اما تولیدکننده داخلی به دلیل سیاست‌های تعرفه‌ای، از واردکنندگان عقب می‌افتد.
مقدم در تشریح سخنان خود می‌گوید: درحالی‌که واردکنندگان کاغذ از 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند و از ارز سه هزارو 800 تومانی استفاده می‌کنند، تولیدکننده برای تولید کاغذ نیاز به سود کاستیک دارد که 40 درصد قیمت تمام‌شده کاغذ را به خود اختصاص می‌دهد. تولیدکنندگان برای خرید این محصول به پتروشیمی‌ها با ارز آزاد معامله می‌کنند.
او اضافه می‌کند: تولیدکننده برای خرید تمام مواد اولیه شامل کاستیک، نشاسته و ... ، 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده می‌دهد، ولی نمی‌تواند این هزینه را روی قیمت کاغذ تحریر و روزنامه بکشد، زیرا می‌گویند کاغذ چاپ و تحریر معاف از مالیات بر ارزش افزوده است. در نتیجه تولیدکنندگان از واردکنندگان عقب می‌افتند.
مقدم درباره تغییر خط تولید مجموعه تحت مدیریت خود عنوان می‌کند: تولیدکننده نگاه می‌کند که ببیند تولید کدام جنس دارای صرفه است. اگر تولید کالایی جذابیت داشته باشد، به تولید خود ادامه می‌دهد. برای تولید کاغذ تحریر و روزنامه دولت باید شرایط تولید را جذاب کند. با برابرکردن تعرفه، اصلاح قوانین مالیاتی، درنظرگرفتن وام کم‌بهره و مسائلی از این دست می‌توان برای تولید کاغذ تحریر و روزنامه جذابیت ایجاد کرد.
او یادآوری می‌کند: خوشبختانه قبلا به این مسئله توجهی نمی‌شد، اما درحال‌حاضر وزارت صنعت، معدن و تجارت حمایت از تولید کاغذ چاپ و تحریر را در دستور کار دارد.
تعلل در ارسال بسته حمایتی تولید داخل
غلامرضا شجاع، نماینده مصرف‌کنندگان کاغذ و مقوا، نیز از تدوین بسته‌ای با 17 تا 18 ماده برای حمایت از تولید کاغذ و روزنامه در داخل کشور خبر می‌دهد.
او اضافه می‌کند: این بسته حمایتی باید نهایی شود و پس از نهایی‌شدن، از وزارت صنعت به دولت ارسال شود تا پس از تأیید دولت راهی مجلس شود. متأسفانه در ارسال این بسته تعلل شده است.
به گفته شجاع، وزیر صنعت توانسته به دولت بقبولاند که کاغذ هم به‌عنوان کالای اساسی است و بعد از غذا و دارو باید ارز سه هزارو 800 تومانی برای واردات دریافت کند.
او همچنین شکستن حباب قیمتی را که سال گذشته برای کاغذ ایجاد شده و بهای هر بند کاغذ در بازار را به 110 هزار تومان رسانده بود اقدام دیگر وزارت صنعت معرفی می‌کند و می‌گوید: با تلاش‌های انجام‌شده، قیمت هر بند کاغذ تعدیل شد و به رقم 92 تا 93 هزار تومان رسید.
نماینده مصرف‌کنندگان کاغذ و مقوا برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، افزایش قیمت جهانی کاغذ، توقف تولید داخلی کاغذ، افزایش نرخ ارز مبادله‌ای، اظهارنظر افراد غیرکارشناس در بازار کاغذ و تصمیم دولت برای افزایش تعرفه واردات کاغذ را عواملی معرفی می‌کند که در افزایش نرخ کاغذ مؤثر بوده‌اند.
او همچنین برخلاف روغنی، تولیدات کارخانه‌های داخلی را تأمین‌کننده فقط 20 درصد از نیازهای کشور در بخش کاغذ تحریر و روزنامه اعلام می‌کند.