صنعت چاپ، صنعتی فرهنگی است که نقش عمده ای در ارتقا فرهنگ ملت ها دارد، صنعتی که در ایران نیز قدمتی دیرینه دارد اما امروز همچنان چرخ های این صنعت درگیر و دار مشکلات به سختی می چرخد.
بر اساس مدارک موجود، نخستین کتابی که در ایران چاپ شده، زبور داوود یا ساغموس است که در 1638 به زبان و خط ارمنی در 572 صفحه در جلفای اصفهان و به دست کشیشان ارمنی به چاپ رسیده است.
تحول عمده در فن چاپ و انتشار مواد چاپی ، اعم از کتاب ، روزنامه و مواد دیگر از دوره ولایتعهدی عباس میرزا قاجار مصادف با پیامدهای جنگ‌های ایران و روس آغاز شد.
به نظر می رسد 'فتح‌نامه' اثر میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی، تفصیلی از جنگ‌های ایران و روس، نخستین کتاب فارسی است که در ذیحجه 1234 در ایران چاپ و منتشر شده است.
پس از آن رفته رفته چاپ و نشر در کشور مورد توجه قرار گرفت و چاپخانه ها یکی پس از دیگری راه اندازی شدند تا این که در جریان انقلاب اسلامی چاپخانه‌ها یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین کانون‌های فعالیت علیه حکومت پهلوی شدند.
امروزه بیش از پنج هزار چاپخانه دارای مجوز در کشور فعال است و 20 درصد گردش مالی صنعت چاپ در کشور متعلق به چاپ کتاب و نشریات است.
اما صنعت پر فراز و نشیب امروز با مشکلاتی مواجه شده و به گفته فعالان این صنعت در لرستان، امروز مشکلات در صنعت چاپ استان تکثیر می شود و رفع این مهم نیازمند تغییر نگرش عمومی و همکاری بیش از پیش مسئولان است.
مدیر چاپخانه صفا بروجرد از وضعیت نابسامان بازار چاپ گلایه کرد و اظهار داشت: عده ای بازار چاپ را در انحصار خود گرفته اند.
محمد جنت افزود: چاپخانه ها حمایت نمی شوند و عده ای طراح و خدمات کامپیوتری گوی سبقت را از آنان ربوده و با گرفتن سفارش، مطالب را برای چاپ به تهران ارسال می کنند.
وی با اشاره به هزینه های بالای خرید و نگهداری ماشین آلات چاپ گفت: قیمت کاغذ نیز سیر صعودی داشته و این در حالیست که هیچگونه یارانه ای به چاپخانه داران تعلق نمی گیرد.
صنعت چاپ در حال مرگ است
جنت، هزینه های مالیاتی چاپخانه ها را نیز معضل دیگری برشمرد و افزود: امروز کار چاپ رقابتی شده و نبود سرمایه در گردش و تسهیلات کم بهره موجب عدم به روز رسانی دستگاهها شده است.
مجید کریمی پور مدیر چاپخانه دانش خرم آباد نیز در گفت و گویی کوتاه با ایرنا اظهار کرد: صنعت چاپ در حال مرگ است و کارشناسان اهل فن باید به این وضعیت رسیدگی کنند.
وی گفت: بسیاری از فعالان چاپ در حال ورشکسته شدن و رکود کاری هستند.
وی تصریح کرد: نبود بازار مناسب، عدم استقبال مردم از چاپخانه های استان، عدم تخصیص تسهیلات کم بهره و فعالیت غیرحرفه ای برخی فعالان رایانه ای موجب بروز مشکلات عدیده برای صنعت چاپ شده است.
لیتوگرافی ضعیف و خروج کار از استان، گریبانگر فعالان چاپ
مدیر چاپخانه امیر کبیر خرم آباد نیز گفت: لیتوگرافی ضعیف و خروج سفارش های کاری از استان، گریبانگیر صنعت چاپ این استان شده است.
بهزاد احمدی با بیان این که صنعت چاپ ارزش افزوده ندارد، اظهار داشت: متاسفانه دلال ها با اخذ سفارش مطالب را برای چاپ به خارج از استان می برند.
وی ادامه داد: جلسات بسیاری در این خصوص برگزار و مقرر شده بود که مسئولان ادارات استان تنها فاکتور چاپخانه ها را در موارد چاپی قبول کنند اما متاسفانه این مهم اجرایی نشد.
وی گفت: هزینه های صنعت چاپ بالا است و با توجه به اینکه چاپخانه ها فرهنگی محسوب نمی شوند هیچ یارانه ای برای هزینه های برق، آب و گاز آنها لحاظ نشده است.
تخفیف بیمه کارفرما به چاپخانه های بیش از پنج نفر کارگر، تعلق نمی گیرد
احمدی اضافه کرد: چنانچه کارگران چاپخانه تا پنج نفر باشند دولت در بیمه آنها برای کارفرما تخفیف می دهد اما بیشتر از این تعداد تخفیف ندارد و این امر باعث جلوگیری از جذب بیش از بیش از پنج نفر نیروی انسانی در چاپخانه ها شده است.
وی ادامه داد: همچنین تسهیلات با نرخ سود کم برای صنعت چاپ وجود ندارد و به همین دلیل چاپخانه داران قادر به نوسازی و خرید ماشین آلات نیستند.
احمدی گفت: با توجه به نبود صنایع بزرگ، شرکت ها و کارخانه های معتبر از سال 90 تاکنون سفارش چاپ ادارات کمتر شده که این به دلیل فعالیت دلالان و بردن سفارش به خارج از استان است.
خدمات کامپیوتری و دفاتر تبلیغات، صنعت چاپ را در حاشیه قرار داده است
رئیس اتحادیه چاپخانه داران لرستان نیز گفت: چاپ دیجیتال یکی از زیرمجموعه های واحدهای چاپی محسوب می شود اما متاسفانه واحدهای خدمات کامپیوتری و کانون های تبلیغاتی با اخذ سفارش ها و بردن آن به تهران، صنعت چاپ استان را در حاشیه قرار داده اند.
عبدالحسین رشنو افزود: این واحدهای متخلف شناسایی و با همکاری نهادهای مربوط پلمپ می شود اما پس از مدتی فعالیت خود را از سر می گیرند.
وی همچنین مالیات بر ارزش افزوده را از دیگر مشکلات این صنعت برشمرد و گفت: چاپخانه داران باید 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده از مشتریان اخذ کنند در حالی که چاپ مشمول ارزش افزوده نمی شود که این مهم را مجلس شورای اسلامی باید تصویب کند.
فرسودگی ماشین آلات و نبود سیستم آموزشی در صنعت چاپ
رئیس اتحادیه چاپخانه داران لرستان با بیان اینکه مشکلات این صنعت در حال تبدیل به بحران است، اضافه کرد: فرسودگی ماشین آلات از اصلی ترین مشکل چاپخانه داران استان است که متاسفانه دولت تسهیلات کم بهره در این راستا پرداخت نمی کند.
رشنو گفت: همچنین سیستم آموزشی در صنعت چاپ تا حدودی نادیده گرفته شده که باید با معرفی این رشته به عنوان یک حرفه، دانشجویان به این سمت گرایش پیدا کنند.
وی اظهار کرد: در این راستا اقداماتی برای راه اندازی رشته کاردانی صنایع چاپ در استان انجام شده و موافقت آن توسط دانشگاه علمی کاربردی صادر شده است.
52چاپخانه فعال در لرستان/چاپ سالانه 140 عنوان کتاب
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان نیز گفت: در حال حاضر 52 واحد چاپخانه در این استان وجود دارد که همگی فعال هستند.
ماشاالله بهاروند افزود: بسیاری از چاپخانه های استان رنگی هستند اما چاپ کتاب برای صحافی و اقدامات فنی به خارج از استان سفارش داده می شود.
وی با بیان این که بسیاری از ناشران استان چاپخانه های تهران و قم را انتخاب می کنند، بیان کرد: سالانه 140 تا 150 عنوان کتاب نویسنگان استان چاپ می شود که تعداد قابل توجهی از آن خارج از استان صورت می گیرد.
ظرفیت چاپ متاثر از وضعیت صنعتی استان ها است
معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان ادامه داد: ظرفیت چاپ متاثر از وضعیت صنعتی بوده به نحوی که هرچه درآمد اقتصادی بیشتر باشد و تولیدات صنعتی افزایش یابد، سفارش های چاپ نیز زیاد می شود.
بهاروند گفت:در مجموع ظرفیت چاپ استان مطلوب نیست و حتی روزنامه های لرستان نیز در همدان به چاپ می رسد چرا که با توجه به تعداد نشریات استان، راه اندازی چاپخانه ویژه نشریات توجیه اقتصادی ندارد.
وی با بیان اینکه 17 تقاضای مجوز چاپ در دست بررسی است، ادامه داد: تسهیلات ارزان قیمت به صنعت چاپ تخصیص نیافته و فعالان این عرصه از وام های بانکی با نرخ 18 درصد استقبال نمی کنند.
معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان ادامه داد: برای حمایت از چاپخانه های استان نامه ای به استانداری و دستگاهها ابلاغ شده که فعالیت های مربوطه آنان در استان انجام گیرد که برخی از اداره ها این مهم را رعایت نمی کنند.
منبع: ایرنا