بوی تند مرکب، بوی کهنه کاغذهای سیاه و سفید و صدای چرخش‌های مداومی که انگار با بی‌اعتنایی خاصی زمان را بر دوش خود حمل می‌کنند. سفیدی‌هایی که رو به تاریکی می‌روند و از دل حفره‌های دستگاه‌های غول‌پیکر عبور می‌کنند تا به موقع به پیشخوان‌ها و قفسه‌ها برسند. اینجا چاپخانه است. شغلی که کار هر‌کسی نیست. سرمایه بالایی لازم دارد و البته حوصله و عشق و علاقه. روزنامه‌ای که در حال خواندن آن هستید، کتاب‌هایی که می‌خوانید، بسته دستمال کاغذی که روی میز شماست و هزاران مورد دیگر به واسطه شغلی به وجود آمده‌اند که این گزارش به معرفی و فرصت سرمایه‌گذاری در آن می‌پردازد.
روش کار چاپی ها
چاپخانه، سوپرمارکت نیست که سر هر چهارراهی بتوان آن را پیدا کرد. کاری خاص است که در مکان‌هایی با مساحت بالا انجام می‌شود و شیوه و روش خاص خود را دارد. به طور کلی روش کار چاپخانه‌ها دو نوع است؛ چاپخانه‌هایی که چاپ رل و شیت دارند و روزنامه و مجله و نشریات را چاپ می‌کنند. نوع دیگری از چاپخانه‌ها هم هستند که به اصطلاح چاپ افست دارند. کتاب‌ها، کاتالوگ‌ها، پوسترها و آگهی‌های تبلیغاتی محصول کار چاپخانه‌های افست است.
هزینه خرید دستگاه‌های مورد نیاز
اما برای انجام هر‌کاری به‌ویژه چاپ، دستگاه‌ها و وسایل خاصی موردنیاز است که هزینه زیادی هم برای خرید آنها لازم است. تقریبا تمام دستگاه‌های چاپخانه‌ها وارداتی است و از کشوری مانند آلمان که مادر صنعت چاپ است، وارد می‌شود. هر نوع چاپی دستگاه خاص خود را لازم دارد. اگر قرار باشد چاپخانه شما چاپ شیت داشته باشد و آن هم چهار رنگ یا پنج رنگ، برای خرید هر دستگاه حدود یک‌میلیارد تومان سرمایه لازم است. چاپ رول پرهزینه‌تر است و هر دستگاه بین 5 تا 6میلیارد تومان قیمت دارد. تازه این هزینه‌ها مربوط به دستگاه‌هایی است که حداقل 10 سال کار کرده‌اند و هزینه دستگاه‌های صفر و کارنکرده بسیار بیش از اینهاست.
نیروی کار برای کاری بدون تعطیلی
شلوغی یک چاپخانه تنها منحصر به سر و صدای دستگاه‌ها نیست و رفت‌و‌آمد کارگران چاپخانه هم بیش از هر چیزی شما را به به یاد دستمزدهای ماهانه آنها می‌اندازد؛ هزینه‌ای که باید هنگام ورود به این صنعت حواس‌تان به آن باشد. برای هر دستگاه چاپ افرادی نیاز دارید. اپراتور اصلی که روی دستگاه کار می‌کند و نفرات کمکی که مثلا مرکب را تنظیم می‌کنند. حدودا هر چاپخانه بسته به تعداد دستگاه‌های چاپ، به نیروی کار متعددی نیاز دارد. هر دستگاه شیت برای شیفت کاری سه نفر نیاز دارد. شیفت‌ها 24 ساعته است، یعنی کار چاپخانه‌داری، یک کار شبانه‌روزی است و تعطیلی ندارد. حقوق این افراد هم حداقل حقوق اداره کار است. همچنین چاپ رول برای هر شیفت حداقل هشت نفر نیروی کار لازم دارد، مثلا خروجی دستگاه، اپراتور و غیره. خلاصه هر بخش نیروی کار خاص خود را نیاز دارد.
مجوز و فضای موردنیاز برای چاپخانه
چاپخانه دارها مجوز خود را از اتحادیه صنعت چاپ می‌گیرند. شرایط مکانی خاصی هم برای صدور مجوز لازم است. مثلا چاپ شیت معمولا در فضایی بین 800 تا هزار متر انجام می‌شود، اما چاپ رول با توجه به دستگاه و حجم بالای کاغذ، به فضای بسیار بیشتری نیاز دارد. مثلا برای انبارداری کاغذ یک فضای خاص لازم است، فضایی برای جوهر و مرکب و غیره. بنابراین برای شروع این کار باید بین 3 هزار تا 5 هزار متر فضا داشته باشید. هزینه بالای خرید دستگاه‌ها و متراژ بالای فضای موردنیاز برای شروع کار، به خوبی نشان‌دهنده این مسئله است که این کار، از عهده هر‌کسی بر‌نمی‌آید.
هزینه‌های چاپخانه‌داری
به طور کلی و سر راست 40 تا 50 میلیارد تومان برای خرید مکان و دستگاه‌های چاپ سرمایه لازم است. در واقع کمترین هزینه برای خرید دستگاه‌های چاپ نزدیک به 12 میلیارد است. هزینه حامل‌های انرژی، دستمزد کارگر، بیمه و مالیات و غیره را هم که حساب کنید، به راحتی متوجه می‌شوید که باید با حساب و کتاب و با سنجیدن همه جوانب کار، وارد این میدان شوید. همچنین فضای زیاد موردنیاز، بیشترین هزینه را لازم دارد. مطابق گفته‌های حسینی، مسئول سفارش های چاپخانه هنر سرزمین سبز، حداقل سرمایه برای شروع این کار، 50 میلیارد تومان است.
تهدیدهای این حوزه
در هر کاری دل نگرانی‌هایی در مورد برگشت سرمایه وجود دارد، به‌ویژه وقتی پای چند ده میلیارد تومان پول وسط باشد. از طرفی نوسانات اقتصادی در کشوری مانند ایران همیشه یک تهدید جدی برای سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود. مثلا تحریم‌های چند سال اخیر بدجوری دامن کسب‌وکارها را گرفت و پس لرزه‌های آن هنوز هم بر جای مانده است. از آنجایی که چاپخانه‌داری و وسایل موردنیاز آن تا حدود زیادی به مواد وارداتی وابسته است، در این مورد نیز باید حواس‌تان را جمع کنید و با دلی قرص وارد این میدان شوید. ریسک‌ها و تهدیدها به همین‌جا ختم نمی‌شود. چنانکه شاید شما حتی اگر برای خرید یک کتاب اقدام کرده باشید به راحتی متوجه شده‌اید که در چند سال اخیر هزینه خرید کاغذ بسیار زیاد شده است و این را می‌توان از قیمت کتاب‌ها فهمید.
مرکب هم به خاطر وارداتی بودن همین وضع را دارد. از طرفی رشد دنیای مجازی و رواج اینترنت در بین مردم حتی در شهرهای کوچک و روستاها موجب شده است رغبت نسبت به رسانه‌های کاغذی مانند مجلات و نشریات کمتر شود. بنابراین فوکوس چاپخانه داران نباید تنها بر نشریات باشد، زیرا مجلات روال عادی و گاه کند دارند. حسینی در این مورد می‌گوید: «تیراژ روزنامه‌ها کاهش یافته است. تا همین پارسال برای مجلات زیر 15 هزار تیراژ نداشتیم ولی الان به 3 تا 5هزار رسیده‌است. همچنین اوضاع کتاب هم خیلی خوب نیست. تیراژ کتاب‌ها به 600 عدد رسیده است.» بنابراین به نظر می‌رسد که کار چاپخانه‌داری باید از حوزه کتاب و نشریات به حوزه‌های جدیدتر وارد شود، زیرا اصولا بقای یک شغل بر به روز بودن و توجه به نیازهای روز انسان‌ها بنیان نهاده شده است.
آینده روشن بسته‌بندی
در کنار همه ناامیدی‌هایی که در میان تیتر قبل نصیب‌تان کردم، باید کمی هم از افق روشن چاپخانه‌داری برای‌تان بنویسم. کار چاپ فقط چاپ نشریات نیست. امروز اهمیت بسته‌بندی در جلب مشتری یک اصل بنیادین در بازار به شمار می‌رود، بنابراین چاپ و بسته‌بندی کالاها، آینده بسیار روشن و خوبی دارد، چراکه از سود آن کم نمی‌شود و پیوسته رو به رشد است. شما تصور کنید که همه کالاهای یک مغازه از لیبل روی آنها گرفته تا نوشتار آنها و بسته‌بندی آنها باید چاپ شوند.
در واقع همه کالاهای موردنیاز انسان‌ها که روز به روز هم در حال افزایش هستند، از مدخل صنعت چاپ و بسته‌بندی می‌گذرند و این یعنی رونق چاپ در حوزه کالاها. حسینی در ادامه اضافه می‌کند: «از طرفی در حوزه بسته‌بندی به اصطلاح دست کم است و در‌حال‌حاضر تنها چند چاپخانه در سراسر ایران چاپ بسته‌بندی را میتوانند انجام دهند و دستگاه آن را دارند. این حوزه برای سرمایه گذاری بسیار بکر و مناسب بوده و روز به روز هم در حال گسترش است و خریداران هم امروز به بسته‌بندی مواد و وسایل توجه ویژه‌ای دارند.» وی در مورد قیمت دستگاه‌های لازم برای چاپ بسته‌بندی می‌گوید: «قیمت این دستگاه‌ها کمتر از دستگاه‌های چاپ مجلات و نشریات است. مثلا برای خرید هر دستگاه بین 2 تا 3 میلیارد تومان باید هزینه کنید.»
سرمایه‌هایی که برمی‌گردد
این میزان فعالیت افراد است که رونق یا رکود کارشان را به دنبال دارد. دیگر کسی منتظر مشتری نمی‌نشیند و به دلیل تنوع بالای خدمات ارائه شده در سطح جامعه، حالا دیگر فروشنده و ارائه‌دهنده کالا و خدمات باید به دنبال مشتری بدود. در کار چاپخانه‌داری هم هرچه بیشتر بتوانید سفارش بگیرید، درآمد بیشتری خواهید داشت و در نتیجه سرمایه شما در مدت زمان کمتری به حساب بانکی شما عودت داده می‌شود. بنابراین برگشت سرمایه بسته به میزان کاری است که انجام می‌دهید. مطابق اظهارات حسینی، سرمایه‌گذاری در حوزه چاپ و بسته‌بندی بعد از دو سال برگشت داده می شود، زیرا این صنعت هر روز رو به رشد است.